از حرم تا کوهسنگی، مشهد نقطه تلاقی زیارت و گردشگری | گزارشی از وضعیت صنعت توریسم در مشهدالرضا(ع)

به گزارش شهرآرانیوز، شهر ما یکی از آن مقاصدی است که از دیرباز تاکنون هم زائران ایرانی و هم زائران کشور‌های مختلف را در هر روز از سال به سوی خود کشانده است تا پس از زیارت حرم مطهر رضوی، از بازار‌های قدیمی، موزه‌های تاریخی و کوچه‌های خاطره‌انگیزش گرفته تا طبیعت دل‌انگیز طرقبه و شاندیز، هر جاذبه‌اش تجربه زیارتی مهمانان امام‌رضا(ع) را کامل‌تر کند. حالا با فرارسیدن ۲۷ سپتامبر، «روز جهانی گردشگری»، فرصتی در اختیار ماست تا به این ظرفیت‌ها نگاه تازه‌ای بیندازیم و ببینیم وضعیت امروزمان در زیرساخت‌های میزبانی از مسافران چگونه است، کدام ظرفیت‌ها باید بیشتر موردتوجه باشد و چه مسیری پیش رو داریم.

روایت میزبانی از ۱۰۰ ملیت مختلف در حرم مطهر رضوی

چه در پیک‌های زیارتی و چه سایر روز‌های سال، فقط کافی است چند قدم در خیابان‌های اطراف حرم مطهر قدم بزنید تا نگاهتان به گروه‌هایی از زائران جلب شود که در کوچه و بازار قدم می‌زنند و با زبان عربی با هم صحبت می‌کنند. این صحنه برای مشهدی‌ها و مسافران داخلی چندان غریب نیست و به بخشی از تصویر همیشگی شهر تبدیل شده است. میعادگاه همه این زائران نیز حرم مطهر رضوی است که به آن مشرف می‌شوند، دل و جان در نور معنویت این بارگاه نورانی می‌شویند و عنایت امام مهربانی‌ها را به‌عنوان سوغات این تجربه پرفیض با خود همراه می‌کنند.

مهدی لسانی، رئیس مرکز مدیریت زائران غیرایرانی آستان قدس رضوی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز بیان کرد: حرم مطهر رضوی بنابر میانگین آماری که وجود دارد، سالیانه میزبان مهمانانی از ۱۰۰ کشور خارجی است. اهمیت این بخش نیز آن‌جایی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم مثلاً در پیک زیارتی دهه آخر صفر ۱۴۰۴، بالغ بر چهار میلیون زائر خارجی به زیارت بارگاه امام‌هشتم(ع) مشرف و از خدمات مبتنی بر زبان و فرهنگ خاص خودشان برخوردار شده‌اند.

وی افزود: اکثر زائران غیرایرانی در حال حاضر از منطقه غرب آسیا هستند و براساس فراوانی، به‌ترتیب ملیت‌هایی از عراق، بحرین، عربستان و لبنان دارند. کلیه خدمات به این عزیزان نیز ازقبیل پذیرش کاروان‌های زیارتی، راهنمایی حرم‌شناسی، توزیع کتاب، محصولات فرهنگی و برگزاری مراسمات مختلف به زبان عربی در صحن غدیر انجام می‌شود. در رواق غدیر هم ما میزبان دومین گروه بزرگ زائران از منطقه شبه‌قاره هستیم که براساس فراوانی، از کشور‌های پاکستان، افغانستان، هند، بنگلادش و میانمار مهمان ما هستند.

در ادامه حتما بخوانید ایران مقصد بیش از یک میلیون گردشگر سلامت است

به گفته رئیس مرکز مدیریت زائران غیرایرانی آستان قدس رضوی، سومین گروه بزرگ زائران غیرایرانی هم از آسیای مرکزی و منطقه آناتولی همچون آذربایجان، ارمنستان و تاجیکستان هستند که خدمات ویژه آن‌ها متمرکز بر زبان آذری است و در رواق دارالرحمه از این دسته زائران غیرایرانی میزبانی می‌شود.

لسانی این را هم گفت که فراتر از این شمار، حرم مطهر رضوی سالیانه میزبان جمعیت کثیری از زائران غیرمسلمان است که عمدتاً از کشور چین به مشهد می‌آیند و برای خدمت‌رسانی به این زائران، دوره‌های آموزش تخصصی راهنمایی زائر به ۱۱۰ نفر از خدام درحال برگزاری است.

از گردشگری سلامت تا دانشجویان غیرایرانی در مشهد

این یک حقیقت غیرقابل‌انکار است که مهمانان شهر ما دیگر نه‌فقط در ایام نوروز، تابستان و دهه آخر صفر بلکه در هر مناسبت به مشهدالرضا(ع) می‌آیند و البته بخش قابل‌توجهی از آن‌ها علاوه بر زیارت، یا در جست‌وجوی راه درمانی برای عزیزانشان، سراغ مراکز درمانی را می‌گیرند یا به‌دنبال پیمودن مدارج علمی در مراکز دانشگاهی مشهد تحصیل می‌کنند.

در جست‌و‌جو برای دانستن آنکه چند نفر به‌صورت سالیانه از کشور‌های دیگر عازم مشهد می‌شوند تا عنایت امام رئوف(ع) با سرپنجه‌های نجات‌بخش پزشکان مشهدی شفابخش خود و عزیزانشان باشد، با داوود خوش‌شکن، معاون گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت‌و‌گو کردیم. وی بیان کرد: براساس آخرین آمار رسمی که مربوط به سال گذشته است، بیش از ۸۳ هزار بیمار خارجی به مراکز درمانی ذیل نظارت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه کرده‌اند که از این تعداد، ۳۹ هزار و ۴۰۲ بیمار از خدمات بستری و مابقی از خدمات سرپایی استفاده کرده‌اند. بیشتر خدمات موردنیاز این افراد نیز در حوزه‌های درمان سرطان، ناباروری، چشم، قلب و اطفال بوده است.

سراغ آمار دانشجویان غیرایرانی را هم از عبدالرضا جوان جعفری، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، گرفتیم که در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز تصریح کرد: با توجه به آخرین آمار ورودی‌های جدید در مهر ۱۴۰۴ و افرادی که فارغ‌التحصیل شدند، هم‌اکنون دو هزار نفر از ۱۰ کشور مختلف در دانشگاه فردوسی مشهد مشغول تحصیل هستند. البته حدود ۵۰۰ نفر دانشجوی غیرایرانی دانشکده پزشکی جدا از این آمار هستند و جمعیت دانشجویان دانشگاه را به دو هزار و ۵۰۰ نفر می‌رسانند.

ماندگاری زائر، شرط رونق اقتصاد مشهد

در فرهنگ جدید جذب گردشگر، مفهوم «ماندگاری» ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی است که باید موردتوجه باشد. یعنی چه؟ یعنی همین که زائر به مشهد بیاید، حرم مطهر رضوی را زیارت کند و در کنار آن به بازار‌های محلی، مراکز تفریحی، موزه‌ها و جاذبه‌های تاریخی و هویتی مشهد نیز سر بزند. هدف چیست؟ اینکه هم ارتباط مهمانان شهر با مشهدالرضا(ع) تقویت شود و هم اقتصاد کسب‌وکار‌ها در شهر رونق بگیرد.

محمد رکنی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، در این باره به شهرآرانیوز گفت: برای تقویت سرانه ماندگاری زائر ما نیازمند تقویت ابزار‌هایی هستیم تا این هدف را برایمان محقق کند. این ابزار‌ها نیز عبارت است از ژئوتوریسم، اکوتوریسم، گردشگری سلامت، بنیه مراکز علمی و همه جشنواره‌هایی که به‌صورت فصلی، دوره‌ای، مناسبتی، محلی و حتی دائمی در شهر برگزار می‌شود.

وی افزود: امروزه ماندگاری زائر در مشهد حدود ۲.۵ تا ۳ روز است که البته در هر مناسبت از سال می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد. در این شرایط، اگر تأکید ما بر افزایش این زمان است، ما نیاز داریم به مراکز تفریحی بیشتر، تقویت مکان‌رویداد‌ها با محوریت جاذبه‌های تاریخی، تبلیغ گسترده‌تر طبیعت زیبای مشهد و معرفی چهره‌های سرشناس تاریخی همچون حکیم ابوالقاسم فردوسی، کلنل محمدتقی‌خان پسیان، نادرشاه، ملک‌الشعرای بهار و همه مفاخری که یا اصالتاً مشهدی بوده‌اند یا بخش مهمی از زندگی خود را در شهر امام‌رضا(ع) سپری کرده‌اند.

به گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، اگرچه هیچ‌کس نمی‌تواند اهمیت اقداماتی را که تاکنون انجام شده انکار کند و از ویژه‌برنامه‌های جذاب شهرداری مشهد در مراکز تفریحی همچون بوستان کوهسنگی گرفته تا خدمات آستان قدس رضوی، همگی بر جذابیت سفر و ماندگاری زائر در مشهد افزوده‌اند، اما همچنان فاصله قابل‌توجهی وجود دارد میان چیزی که الان هستیم و هدفی که می‌توانیم باشیم.